OFSET MÜREKKEPLERİ

Ofset Baskı Mürekkepleri Baskı endüstrisinde kullanılan mürekkepler tipografik, tifdruk, ofset ve serigrafi gibi farklı baskı tekniklerine ahenk sağlamalı; kağıt, karton, mukavva, plastik, alüminyum folyo, cam, kumaş ve metal gibi değişik yüzeyler üzerinde kaliteli baskılar yapmaya uygun olmalıdır. Tasarımcı, mürekkebin esas bileşenlerini ve farklı baskı tekniklerinde ve baskı yüzeylerinde nasıl kullanıldığını bilmek durumundadır. a. Mürekkebin esas Bileşenleri Baskı mürekkeplerinin tarihi; Johann Gutenbergin tipografik baskı tekniğinden eskidir. Çinliler, İ.Ö. 300 yıllarında tahta kalıpla baskı yöntemini bulduklarındamürekkep kullanmaya başlamışlardı. İlk mürekkepler kandil isi, tutkal ve suyla yapılıyordu. Bu bileşim, sonra beziryağı eklenerek daha da geliştirildi. Baskı mürekkebi bi şekilde nitelendirilebilecek ilk bileşimler, sentetik yağ ve reçinenin bulunmasıyla yalnız 19. yüzyılda üretilmeye başlamıştır. Baskı süreci, mürekkebin kuruma biçimi, baskının uygulandığı yüzey gibi özellikler mürekkep üretiminde göz önüne alınan başlıca kriterlerdir. Bir mürekkebin esas bileşenleri 3 kategoride toplanabilir: 1- Pigmentler, 2- Taşıyıcılar, 3- Katkı maddeleri. Piglenmetler mürekkebe rengini veren ince ve saf taneciklerdir. Rengi belirleyici olmasının yanısıra, mürekkebin örtücü ve kalıcı olmasını da sağlayan pigment; madensel kaynaklardan (toprak), organik maddelerden (bitki kökleri) veya kimyasal yollarla elde edilir. Taşıyıcılar, pigment ve diğer katkı maddelerinin içine katıldığı sıvılardır. Ana işlevi, pigmenti baskı yüzeyine yaymaktır. Taşıyıcılar, yüzey üzerinde kuruyarak 1 sinema tabakası oluşturan mürekkebe parlaklık, yapışkanlık ve yoğunluk kazandırırlar. Mürekkebe katılan taşıyıcının türü, baskı tekniğini ve kurutma sistemini belirler. Bezir yağları, petrolden elde edilen yağlar, reçine ve alkol yaygın bi şekilde kullanılan taşıyıcılar arasındadır. Okside edilen mürekkeplere konulan katkı maddelerinin en önemlisi; yağlardan, madensel tuzlardan veya madensel bileşimlerden yapılan ve çabuk kurumasını sağlamak üzere mürekkebe katılan kurutuculardır. Basılı yüzeylerin birbirlerine yapışmasını önlemek amacıyla; balmumu, gres yağı, makine yağı gibi nesneler de mürekkebin bileşiminde kullanılır. Tutkal ve vernik ise kurumayı hızlandırır. Pigment taşıyan her bileşimler değişik unsurlar gösterir. Bu nedenle, mürekkebi kullanmadan önce ne çeşit katkı maddelerinden oluştuğu öğrenilmelidir. b. Mürekkep Kurutma İşlemleri Mürekkep, kurumadan önce katılaşır. Katılaşma, kuruma sürecindeki ilk evredir. Mürekkep baskı yüzeyinde tamamen katı 1 sinema oluşturduğunda kuruma süreci tamamlanır. Mürekkep; ahşap zemin üzerine yepyeni sürülmüş 1 kat boyayı eşdeğer şekilde kurur: Boyanın 1 bölümü ahşap tarafından emilirken, diğer bölümü jelatin haline dönüşür (polimerizasyon). Geri kalan bölümü ise buharlaşarak kurur. Mürekkep kurutma işlemlerinde emdirme, buharlaştırma, oksidasyon (polimerizasyon) ve çökeltme gibi yöntemlerden yararlanılır. Emdirme yönteminde çoğunlukla inceltilmiş mürekkep kullanılır. Geç kuruyan taşıyıcı, nem barındıran kağıt lifleri tarafından emilir. Pigment ise yüzeyde kalır. Gazeteler emdirme yöntemini tercih ederler. Gazete mürekkebinin elimize bulaşmasının nedeni, yüzeyde kalan pigmenttir. Tifdruk baskı tekniğinde buharlaştırma yönteminden yararlanılır. Mürekkep, bünyesinde bulunan taşıyıcının buharlaşmasıyla kurur ve yüzey üzerinde sertleşmiş 1 pigment filmi bırakır. Serigrafi ve ıstampa mürekkepleri de buharlaştırma yöntemiyle kurutulur. İki aşamalı kurutma yöntemi olan oksidasyon-polimerizasyon ise çoğunlukla tipografi ve ofset baskı mürekkeplerinde uygulanmaktadır. Mürekkebin bünyesindeki yağ ve taşıyıcının 1 bölümü, kuruma sırasında oksijen tarafından emilir (oksidasyon). Bunu moleküllerin çapraz dizilişi izler (polimerizasyon). Mürekkep arkasından jelatinleşerek sinema halini alır ve sertleşir. Çökeltme yönteminde ise baskı yüzeyi; buhara, buğuya veya neme tabi tutulur. Nem, çözeltiyi açığa çıkararak pigmenti kağıt yüzeyine yayar. c. Mürekkep ve Baskı Teknikleri Her baskı tekniğinde farklı özelliklere sahip mürekkepler kullanılır. Baskı presinin tipi, baskı hızı, baskı yüzeyi (kağıt türü) ve basılı malzemenin kullanılma biçimi seçilecek mürekkebin türünü belirleyen unsurlardır. 1-Tipografi Mürekkepleri: Tipografi mürekkepleri, kalıp yüzeyine tutunabilecek yapışkanlığa sahip olmalıdır. Düz kazanlı preslerde; akışkanlığı çok olmayan, yapışma özelliği yüksek mürekkepler iyi netice verir. Silindirik kazanlı preslerde ise yapışma özelliği daha az, akıcılığı çok mürekkepler tercih edilir. Rotatiflerde yapışma özelliği az olan mürekkepler kullanılır. Bunun nedeni, rotatiflerin yüksek 1 baskı hızına sahip olmasıdır. Presin hızı arttıkça, kullanılan mürekkep aşamalı bi şekilde inceltilmelidir. Tipografi mürekkepleri; emdirme, buharlaştırma veya oksidasyon yöntemiyle kurutulur. 2-Tifdruk Mürekkepleri: Bu mürekkepler, çukurda kalan binlerce tram noktacığının içine girebilecek 1 akıcılığa sahiptir. Tifdruk mürekkepleri, baskı kalıbına veya silindire ziyan verecek sert parçacıklardan arındırılmış olmalıdır. Baskı sırasında kazıma bıçağının yüzeyi kusursuz 1 şekilde temizlemesini sağlamak ve imgeyi kağıt üzerine kusursuz bi şekilde aktarabilmek için mürekkebin daima eşdeğer yoğunlukta tutulması gerekir. Tifdruk mürekkepleri çoğunlukla buharlaştırma yöntemiyle kurutulur. Bu mürekkepler süratli buharlaşan çözeltiler içerdiklerinden, çalışma ortamı genellikle havalandırılmalıdır. 3-Ofset Mürekkepleri: Ofset mürekkepleri düz yüzeylere baskı yapabilme özelliğine sahiptir. Yapışkanlık ve yoğunluk özellikleri tipografi mürekkeplerine göre daha yüksek olan bu mürekkeplerin renklendirme kalitesi yüksektir. Ofset mürekkepleri baskı aşamasında kullanılan suya karşı dayanıklı olmalıdır. Bu mürekkepler, çoğunlukla buharlaştırma, oksidasyon veya çökelme yöntemleriyle kurutulur. 4-Serigrafi mürekkepleri: Bu mürekkepler; ipek, naylon, kumaş veya metalden örülmüş malzemelerin arasından geçerek kağıt, mukavva, metal seramik ve cam gibi değişik yüzeylere baskı yapabilecek özelliktedir. Serigrafi mürekkepleri gevrek ve hayli yağlıdır. Mürekkeple ile kullanılan sabitleştirici nesneler, iyi 1 yapışma sağlayabilmek amacıyla baskı yüzeyine bağlantılı bi şekilde değiştirilmelidir. Mürekkep tabakasının kalınlığı, kalıpta kullanılan gözeneklerin yapısına bağlıdır. Gözeneklerin tıkanmaması sebebiyle, mürekkebin içinde kullanılan çözücü maddelerin çabuk buharlaşmaması gerekir. Baskı mürekkepleri; silindir biçimindeki teneke kutular ve variller içinde piyasaya sunulur. Baskı aşamasında jöle, macun, vernik gibi katkı maddeleri mürekkebe katılabilir. Renkli baskıda kullanılan mürekkeplere polikromik mürekkepler adı verilmektedir. Bu mürekkepler üstüste basıldıklarında çamurlaşmayan, şeffaf özelliklere sahiptir. Polikromik mürekkeplerin basılış sırası çoğunlukla sarı, magenta, cyan ve siyahtır. birtakım mürekkepler basılan bütün renk için belirli 1 kuruma süresi gerektirirken, çoğu kurumadan üstüste kullanılabilir. Sarı, magenta, cyan, kara ve birtakım esas renklerin yanısıra; fosforlu (fluoresant) ve metalik renklerde baskı mürekkepleri de üretilmektedir. Fosforlu renkler çoğunlukla pembe, mavi, sarı turuncu ve yeşil tonlarındadır. Bu renkler ikaz levhalarında yaygın bi şekilde kullanılmaktadır. Metalik renkli mürekkepler ise bronz, altın, alüminyum ve bakır tozlarının taşıyıcılarla karıştırılmasıyla elde edilir. Bir baskı için harcanacak mürekkep miktarı; kullanılan tekniğe, yüzeye ve katkı maddelerine bağlantılı bi şekilde değişse de, birtakım ortalama kıymetler vermek mümkündür. mesela, bir metrekarelik kağıt yüzeyine uygulanan zemin baskısı için yaklaşık 5 gram, tramlanmış (yarım tonlu) 1 baskı için ise ortalama bir, 5 gram mürekkep harcanmaktadır. Baskı için harcanacak kağıt miktarı m² cinsinden bulunup; zemin baskılar için 5, yarım tonlu baskılar için ise bir,5 birlikte çarpıldığında harcanacak mürekkep miktarı önceden kabaca belirlenebilir.